Makaleler

4734 Sayılı Kamu İhale Kanuna göre gerçekleştirilen ihalelerde (öncesinde şikayet başvurusu olmaksızın idarece doğrudan iptal edilen ihaleler hariç), ihale sürecindeki hukuka aykırı olduğu iddia edilen işlem veya eylemler nedeniyle Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilmesi için anılan Kanunun 53. maddesinde öngörülen başvuru bedelinin yatırılması gerekmektedir.

Başvuru bedelinin tutarı ihalenin yaklaşık maliyetine bağlı olarak değişmekte olup 2022/1 sayılı Kamu İhale Tebliği ile güncellemeye göre 01/02/2022 – 31/01/2023 dönemi için 13.819,00TL- 55.316,00 TL arasındadır.

Uygulamada itirazen şikayet başvurusunda bulunanlarca ödenen başvuru bedeli, başvuru sahibi Kamu İhale Kurulu tarafından kısmen veya tamamen haklı bulunsa dahi başvuru sahibine iade edilmemektedir.

Yargı yoluna başvurulması için zorunlu yol olan itirazen şikayet başvurusu bedelinin görece yüksek olması ve bir ihale için aynı istekli tarafından kimi zaman birden fazla başvuru yapmak zorunda kalınması nedeniyle, başvurusunda haklı bulunsa dahi başvuru bedelinin iade edilmemesi aday ve isteklilerin hak ararken yüksek mali külfete katlanmak zorunda kalmalarına yahut başvuru yapmaktan imtina etmelerine neden olabilmektedir.

Dolayısıyla, yargıya başvurulmasının zorunlu ön adımı olan itirazen şikayet başvurusu için ödenen bedelin yargılama giderlerinden oldukça yüksek olması ve başvuranın baştan ödemek zorunda olduğu başvuru bedelinin iade edilmemesi nedeniyle şikayetçinin katlanmak zorunda kaldığı mali külfetin Anayasa’nın 35 ve 36 ncı maddelerinde teminat altına alınan mülkiyet hakkı ve hak arama hürriyetini kısıtlayıcı sonuçlar doğurduğuna yönelik haklı eleştiriler çeşitli platformlarda sıkça dile getirilmektedir.

Nitekim alınan bu başvuru bedellerinin iade edilmemesinin Anayasa’ya aykırılığı iddiasıyla yapılan başvuru hakkında alınan 19.03.2020 tarih ve 31073 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi kararı bu eleştirilerin haklı olduğunu ortaya koymaktadır.

Bahse konu Anayasa Mahkemesi kararında; “ …itirazen şikâyet başvurusunda alınan başvuru bedelinin lehe karar verilmesine rağmen başvurucu Şirkete iade edilmemesi başvurucuya şahsi olarak aşırı bir külfet yüklemektedir. Dolayısıyla müdahalenin kamu yararı ile başvurucunun mülkiyet hakkının korunması arasında olması gereken adil dengenin başvurucu aleyhine bozulduğu ve müdahalenin ölçülü olmadığı sonucuna varılmıştır.” denilerek haklı kişiden alınan başvuru bedelinin iade edilmesi gerektiği hükmüne varılmıştır.

Bu konuda Danıştay tarafından da uygulamayı yönlendirecek nitelikte olan bir kararda Anayasa Mahkemesinin aktarılan kararıyla aynı doğrultuda, itirazen şikayet başvurusunda haklı bulunan şikayetçinin başvuru bedelinin iade edilmesi gerektiği yönünde hüküm kurmuştur.

Sonuç olarak başvuru bedelinin alınmasının amacı gereksiz başvuruların önüne geçmek ve idari sürecin etkin bir şekilde işlemesini sağlamak olduğundan başvuru bedelinin alınması düzenlemesi makul nitelikte bir kamu yararı amacına dayanmakla birlikte, haklı çıkan başvurucuya bedelin iade edilmesi de hak arama hürriyeti ve mülkiyet hakkı özelinde anayasal hakların güvence altına alınması bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu bakımdan Kamu İhale Kurumu’na yapılan itirazen şikayet başvurularında ve/veya akabinde açılacak dava süreçlerinde bu hususların dikkate alınması tavsiye edilmektedir.

 Saygılarımızla,

 Normart Hukuk ve Danışmanlık